ASTIM NASIL BİR HASTALIKTIR?
ASTIM NASIL BİR HASTALIKTIR?
Astım alt solunum yollarının kronik (müzmin) ve mikrobik olmayan iltihabı sonucu gelişen bir hastalıktır.. Dünyada yaklaşık 300 milyon astım hastası bulunmaktadır. Ülkemizde çocuklarda astım sıklığı %8-18 olarak saptanmıştır. Her yaşta ortaya çıkabilir.Genellikle çocukluk çağında, %80 oranında da 5 yaştan önce başlar.
Astım gelişiminde irsî ve çevresel faktörler rol oynar. Hastaların şikayetleri sigara dumanı, hava kirliliği, soğuk hava, egzersiz, enfeksiyon gibi tetikleyici veya ev tozu akarları, hayvan tüyleri, polenler, küf mantarları, hamam böceği, besinler ve ilaçlar gibi duyarlı oldukları allerjenlere maruziyet ile ortaya çıkar. Bu durum klinikte öksürük, nefes darlığı ve hırıltı gibi şikayetlerle kendini gösterir. Hastalık durumundaki bu kötüleşmeler astım atağı olarak adlandırılır. Ailesinde allerji veya allerjik hastalık olan çocuklar astım gelişimine daha yatkındır. Çocuklarda astım hastalığı sıklıkla allerji ile yakından ilişkilidir ve allerjik astım olarak adlandırılır.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Astımda bronşlardaki mikrobik olmayan iltihaplanma sonucu solunum yolları çevresel etkenlere aşırı duyarlı hale gelir. Ayrıca bronşlardaki ödem(şişkinlik) ,solunum kaslarının kasılması, balgam birikimi sonuçta astım belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olur. Tekrarlayan öksürük,hırıltı,hışıltı, nefes darlığı, göğüste tıkanma ve baskı hissi tarzındaki bu belirtiler genellikle ataklar halinde ortaya çıkar ve özellikle geceleri hastayı uykudan uyandırır. Ataklar arasında hastalarda belirti olmayabilir.Nefes darlığı olmadan, sadece kuru öksürükle seyreden astım formu da vardır.
NASIL TANI KONUR?
Astım tanısında en önemli nokta aileden ayrıntılı öykü alınmasıdır. Hastanın muayenesinde her zaman bulgu olmayabilir. Belirtilerin ataklar halinde ortaya çıkıp tekrarlayıcı olması, gece veya sabaha karşı artması, viral enfeksiyon,egzersiz veya gülme, ağlama ile tetiklenmesi, allerjenlerle temas sonrası ortaya çıkması önemli ipuçlarıdır.
Tanıda daha sonraki aşama, hastanın solunum fonksiyon testleri ile değerlendirilmesi ve havayolu tıkanıklığının ortaya konmasıdır. Bu testlerle akciğerlerin kapasitesi, astım hastalığının şiddeti ve hastanın klinik durumu hakkında önemli bilgilere ulaşılır. Yeterince uyum sağlayamadıkları için 5 yaşından küçük çocuklara uygulanamaz.
Bronş provokasyon testleri havayolu duyarlılığını ölçmek, astım tanısını desteklemek veya dışlamak amacıyla yapılabilir. Bu testler büyük çocuklarda ve tanıda şüphe varsa uygulanmalıdır..
Kan veya deriden yapılan allerji testleri ile astıma neden olan veya tetikleyen allerjik ajan ortaya çıkarılabilir. Deri testleri allerjiyi saptamada öncelikle tercih edilir.Bu testler çocuk alerji uzmanlarınca yapılıp değerlendirilmelidir.
TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜDÜR?
Astım etkin ve uygun tedavi ile kontrolu sağlanabilen bir hastalıktır. Astımda kontrol hastalığın şiddetine yönelik uygun ilaç tedavisi ile birlikte çevresel korunma ile sağlanır.Çevresel korunma, allerjen olarak bildiğimiz ajanların hastanın yaşam ortamından ulaklaştırılmasını hedefler..Hasta ve ailesinin astım ve allerji konusunda eğitimi ile sağlanır.Astımda kontrol hastaların gece ve gündüz yakınmalarının ve astım ataklarının,hastane ve acil başvurularının olmaması,ilaç gereksinimlerinin ortadan kalkması veya azalması,kişinin günlük aktivitesinin istenen düzeyde olması anlamına gelir.
Tedavide iki tip ilaç kullanılır:
1..Hızlı etki eden rahatlatıcı bronş genişleticiler ile yakınmalar ve ataklar düzeltilir .
2.Uzun dönemde kontrol edici ilaçlar ile astım yakınmaları ve ataklar önlenebilir.Bunların en önemlisi nefes yolu ile alınan kortizon içeren spreylerdir.
Günümüzde mevcut etkin ilaçlar, uluslar arası tedavi protokolleri ve çevre kontrol önlemleri ile astımlıların çoğu sağlıklı bir yaşam sürebilir.
İIaç tedavisi ve çevre kontrol önlemleri ile kontrol sağlanamayan astımlı hastaya immünuterapi(aşı tedavisi) başlanabilir. İmmünoterapi ile allerjik astımlı hastalara allerjen giderek artan dozlarda verilir ve o allerjene karşı tolerans oluşması amaçlanır.Sonuçta, allerjik nezle ve/veya astım belirtileri hafifleyebilir. Etkisi, tedavi kesildikten sonra da devam eder.Allerjik bireylerde içeriği kişiye özel olarak belirlenen İmmünoterapi anaflaksi riski içerdiğinden mutlaka allerji uzmanlarınca ve acil tedavi koşullarına sahip ortamlarda uygulanmalıdır.
ASTIM ATAĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Astımlı her hastanın hekimi tarafından düzenlenmiş bir acil eylem planı olmalı ve hasta bu plana göre hareket etmelidir. Astım ataklarında ilk kullanılacak ilaçlar rahatlatıcı, bronş genişletici ilaçlardır. Düzelme olmaması durumunda veya şikâyetler daha da kötüye gidiyorsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak acil yardım alınmalıdır. Astım ataklarında bazen ağızdan kortizon içeren ilaçlar da verilebilmekte ve hastayı hızla rahatlatmaktadır. Kortizonlu ilaç kullanımı kısa süreli ve doktor kontrolünde olmalıdır.
UZUN DÖNEM İZLEM GEREKLİ MİDİR?
Özel durumlar dışında genelde 3-6 ayda bir yapılan kontroller çoğu hastada yeterlidir. Hastalıkta ara ara tam düzelme dönemleri olabileceği ve bunun hastalığın tamamen iyileştiği anlamına gelmediği hastaya anlatılmalı ve takiplerine düzenli gelmesi gerektiği hatırlatılmalıdır. Düzenli takip, uygun ilaç kullanımı ve doktor önerilerine uyulması ile astımın tam kontrolü mümkündür.
İki kontrol arasındaki sürede durumun nasıl olduğunu doktora daha iyi aktarabilmek için hastaya semptom günlükleri tutturulabilir. 5-6 yaş üzeri çocuklarda solunum fonksiyon testleri her kontrolde tekrarlanarak hastanın durumu objektif olarak izlenebilir.Hastalarda kontrol sağlandıktan bir süre sonra ilaç dozu gittikçe düşürülerek düzenli ilaç kullanımının sonlandırılması mümkün olabilmektedir. Ancak ilaç dozunu hasta kendisi azaltmamalı veya ilacını kesmemelidir.
Bu bir bilgilendirme yazısıdır. Daha ayrıntılı bilgi için doktorunuza başvurunuz Randevu için www.losante.com.tr adresin ziyaret edebilir ya da 03126667666 no’lu telefonu arayabilirsiniz