İLAÇ ALLERJİSİ
İLAÇ ALLERJİSİ
Allerjik ilaç reaksiyonları tüm ilaç reaksiyonlarının %5-10’unu oluşturur. Hastalar tarafından sıkça dile getirilmesine rağmen gerçek ilaç allerjisi oranları oldukça düşüktür. Belirli bir ilacın uygun dozda kullanımından sonra dakikalar- saatler içinde gelişen , öngörülemeyen, kişinin bağışıklık sisteminin beklenmeyen bir yanıtı olarak ortaya çıkan zararlı belirti ve bulgulardır.Erişkinlerde ilaç allerjisi çocukluk çağına göre daha sık gözlenir.
En sık allerjiye neden olan ilaçlar antibiyotikler olup, bu grup içinde de özellikle penisilin ve sefalosporinler sorumlu ilaçlardır. İkinci sırada ağrı kesiciler gelir.
Epilepsi tedavisi için kullanılan ilaçlar, ameliyat sırasında narkoz için kullanılan ilaçlar, kanser ve romatizma tedavisinde kullanılan ve damardan verilen ilaçlar da allerjiye yol açabilir.
RİSK FAKTÖRLERİ
Uzun süreli ve tekrarlayan ilaç kullanımı, ilacın kas ya da damar içine uygulanması, ilacın kimyasal yapısının karmaşık olması ilaç ile ilgili riskleri oluşturur.
Kronik böbrek, karaciğer hastalığı, sık antibiyotik kullanımını gerektiren bağışıklık sistemi yetmezliği, kistik fibrozis, ya da başka allerjik hastalık varlığı , erişkin yaş, kadın cinsiyet, genetik yatkınlık hasta ile ilgili risk faktörleridir.
BELİRTİLER
Allerjik ilaç reaksiyonları genellikle erken (ilaç alımını takiben ilk saatlerde) ve geç (ilk saatlerden sonra) olmak üzere ikiye ayrılır. Geç tip ilaç allerjileri erken tipe göre daha sıktır.
Allerjik ilaç reaksiyonları sırasında en sık deri tutulumu olur.Kendini kaşıntı kızarıklık ya da kabarıklık, ürtiker (kurdeşen) şeklinde gösterir. Buna dudaklarda, göz kapaklarında, yüzde veya vücudun başka yerlerinde şişme(ödem) de eşlik edebilir. Nadiren derinin büyük bir kısmında ve ağız içi, dudaklar gibi organları da saran zarlarda yaygın su toplaması ve soyulmalar da görülebilir.
Öksürük, hırıltı, nefes darlığı, boğulma hissi gibi alt, burun akıntısı, kaşıntısı, hapşırık, yutkunamama, dilde şişme gibi üst solunum yoluna, karın ağrısı, ishal,kusma gibi sindirim sistemine ve kan basıncında düşme, bayılma gibi kalp-damar sistemine ait belirtiler görülebilir.
En korkulan durum ise iki veya daha fazla farklı organ veya sistemi tutan belirtilerin bir arada görüldüğü, hayatı tehdit eden allerjik reaksiyon(anafilaksi) gelişimidir. Erişkin ve yaşlılarda ilaçlar anafilaksinin en sık nedenidir.
TANI
İlaç allerjisini tespit etmeye yönelik genel bir test bulunmamaktadır. ilaç allerjilerinin değerlendirilebilmesi için, daha önce hangi ilaçlar ile sorun yaşadığınız, ilaç alımı ile ortaya çıkan belirtilerin neler olduğu, bu belirtilerin şiddeti, nasıl ve ne kadar sürede ortaya çıkıp düzeldiği gibi ayrıntılı bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bilgilere dayanarak allerji uzmanı tarafından gerekli testlerin planlanması yapılmaktadır.
İlaç allerjisini değerlendirirken hastanın ihtiyacına, daha önce yaşanan sorunun özelliğine göre şüpheli ilaçlar veya kullanabileceğiniz güvenli alternatif ilaçlar ile testler yapılmaktadır. Bunlar ilaçlar ile deri testleri ve/veya ilaç karşılaştırma testleridir. Deri testleri negatif sonuçlanırsa ilaç karşılaştırma testi yapılır. İlaç karşılaştırma testinde ilaç küçük dozlarda verilmeye başlanır ve eğer reaksiyon olmazsa belli aralıklarla doz giderek arttırılır ve hastanın alması gereken toplam doza tamamlanır. Reaksiyon gelişmezse ilaç allerjisi tanısı dışlanır, gelişirse ilaç allerjisi tanısı onaylanır.
Allerji uzmanınız tarafından seçilen ilaçlar ile uygun görülen testlerin ilaç ile yaşanan istenmeyen olaylardan 4-6 hafta sonra yapılması idealdir.
TEDAVİ
İlaca bağlı allerjik reaksiyon gelişirse ilk önlem sorumlu ilacı doktora danışarak kesmektir. Hafif döküntüler allerji ilaçları ile tedavi edilebilir. Hayatı tehdit eden allerjik reaksiyon (anafilaksi) ise acil müdahale gerektiren tıbbi bir durumdur, hiç zaman kaybetmeden acil servise başvurulmalıdır. Eğer önceden bir değerlendirme yapılıp allerji uzmanı tarafından bireyin yanında taşıması önerilen hazır epinefrin (adrenalin) otoinjektörü öğretildiği şekilde hemen üst bacak uyluk kası içine yapılmalı ve en yakın sağlık kurumuna başvurulmalıdır.
Bazı hastalarda nadiren de olsa allerji yapan ilacın mutlaka kullanılması gerekmektedir (örn, kanser tedavisi, bazı kan hastalıkları veya romatizmal hastalıklarda). Böyle durumlarda hasta hastaneye yatırılarak çok yakın gözlem altında alacağı ilaç dozunun milyonda birinden başlanarak çok yavaş yavaş verilir ve vücudun bu ilaca tepkisiz hale getirilir.
ÖNLEMLER
İlaç allerjisi şüphesi olan hasta, allerji uzmanı tarafından değerlendirilmeden ve uygun testler yapılmadan aynı ilacı veya benzerini kullanmamalıdır.
İlaç allerjisi kesinleşen hasta kullanmaması gereken ilaçların isimlerini taşıyan bir belgeyi her zaman yanında bulundurmalıdır.
Çapraz ilaç reaksiyonlarının engellenmesi için hasta kendi ilaç allerjileri konusunda doktorunu mutlaka bilgilendirmelidir.
İlaç allerjilerinin geçici olup olmadığına ilişkin yeterince bilgi yoktur. Bu nedenle allerji uzmanı tarafından hasta değerlendirilip gerekli testler yapıldıktan sonra ilaç allerjisinin devam edip etmediğine karar verilmelidir.
Bu bir bilgilendirme yazısıdır. Daha ayrıntılı bilgi için doktorunuza başvurunuz Randevu için www.losante.com.tr adresin ziyaret edebilir ya da 03126667666 no’lu telefonu arayabilirsiniz