PRENATAL BAKIM- GEBELİK TAKİBİ
PRENATAL BAKIM- GEBELİK TAKİBİ
Prenatal bakımın temel hedefi anne, fetüs ve yenidoğanın iyilik halinin devam ettirilmesi ve ölümlerin önlenmesidir. Gebelik öncesi dönemdeki prenatal bakım basamaklarını bir önceki yazımızda tartışmıştık. Bu yazımızda; gebelik süresince prenatal bakım basamaklarını anlatıyoruz.
İlk prenatal kontrol; kadının gebeliğini öğrendikten sonra geldiği ilk vizittir. Prenatal bakımı kişiselleştirmek ve kapsamlı olmak önemlidir. Bu nedenle detaylı öykü, fizik muayene ve laboratuar testleri yapılır.
Detaylı öyküde; sosyal ve demografik riskler (sosyoekonomik durum, beslenme olanakları, hijyen durumu, uyuşturucu madde ve sigara kullanımı vb), tıbbi riskler (kardiyovasküler, renal, metabolik, hematolojik, nörolojik ve enfeksiyon hastalıklarının varlığı) ve obstetrik riskler (önceki gebelik öyküsü, erken doğum/preeklampsi/servikal yetmezlik vb durumların varlığı) değerlendirilir.
Fizik muayenede; genel fiziksel muayene ve pelvik muayene yapılmalıdır. Muayene anındaki boy ve kilo, gebelik öncesi boy ve kilo kaydedilir. Zamanla gerçekleşmesi beklenen fizyolojik değişikliklerin takibi açısından ilk vizitteki fizik muayene ve pelvik muayene referans olacaktır.
Laboratuar testlerinde; tam kan sayımı, tam idrar tetkiki, kan grubu tayini, karaciğer, böbrek ve tiroid fonksiyon testleri, kızamıkçık, toksoplazma, sfiliz, hepatit B, hepatit C ve HIV enfeksiyonları için testler yapılmalıdır.
Geleneksel olarak muayeneler gebeliğin ilk 28 haftasında 4 haftada bir, 36. haftaya kadar 2 haftada bir ve gebelik normal ilerliyorsa devamında haftada bir olarak gerçekleşir. Eğer yüksek riskli bir gebelik söz konusuysa aralıklar uygun biçimde düzenlenebilir. Örneğin hipertansif hastalığı olan veya erken doğum riski olan gebe haftalık takip edilebilir.
İlk trimesterde embriyonun kalp atışlarının görülmesini takiben prenatal testler hakkında gebeye bilgi verilir: 11-13. haftalar arasında ikili tarama, 14-20. haftalar arasında üçlü tarama, 15-21. haftalar arasında dörtlü tarama, 20-24. haftalar arasında ayrıntılı ultrasonografi, 24-28. haftalar arasında oral glukoz tolerans testi. Yapılan planlamayla gebelik takibi için bir yol çizilmiş olur.
Gebelikle birlikte sosyal hayat da düzenlenmelidir. Anneler gebelikte küçük çocuk bakımı, çalışmak ve rutin egzersiz gibi kayda değer fiziksel aktiviteleri tolere edebilirler fakat ağır yük kaldırma ve aşırı fiziksel aktiviteden kaçınılmalıdır. Güncel rehberler günde 30 dakika veya daha fazla ortalama egzersizi desteklemektedir. Öncesinde sedanter olan ve hiçbir tıbbi kontrendikasyonu bulunmayan kadınlar haftada 3 kez 15 dakika aralıksız egzersiz yapmaya başlayabilir. Egzersiz yoğunluğu konuşma testi ile ayarlanabilir. Eğer egzersiz yapan kadın sohbeti sürdüremiyorsa, muhtemelen fazla egzersiz yapıyordur.
Gebe kadınlar, artan venöz staz ve olası tromboemboliriski sebebiyle araba veya uçak yolculuklarında uzun süre oturmaktan kaçınmalıdırlar. Maksimum 6 saat araba kullanmaları ve her 2 saatte bir 10 dakika etrafta yürümeleri ve bacaklardan venöz dönüşü arttıracak molalar vermeleri gerekir.
Gebelik süresince beslenme ile ilgili mutlaka hekimlerinden bilgi almaları gerekir. Demir, vitamin ve folik asit takviyeleri hekimin önerdiği şekilde alınmalıdır. Genel olarak iyi yıkanmış taze meyve ve sebzeler, protein ağırlıklı beslenme uygundur. Her gebe günde en az 2 lt su içmelidir.
Gebeliğin fizyolojik bir süreç olduğu, hastalık olmadığı akıldan çıkarılmamalı, bu süreci mutlu ve huzurlu geçirmek temel amaçtır.
