ÖFKE ve ÖFKE KONTROLÜ
ÖFKE ve ÖFKE KONTROLÜ
Öfke; sevgi, üzüntü, korku, acımak gibi en temel duygularımızdan biridir. Genel olarak insanın bilinçli yaşamadığı, kontrol etmekte zorlandığı bu duygu ile nasıl başa çıkılacağı, yaşandığı anda verilen kararlarla şekillenir. Kişinin karşısındakine ve kendisine kontrolsüz yaşanan ÖFKE ile vereceği zararlar çok farklı boyutlarda olabilir. Öfkenin kaynağında yaşayan ve yaşatanın hatalarından bahsetmek gerekir.
Anlam olarak, engellenme, incinme, haksızlık, tehdit altında hissetme karşısında gösterilen kızgınlık, saldırganlık ve hatta şiddet olan öfke, kontrol edilebildiğinde geliştirici olabilecek bir duygudur.
Eğitim, farkındalık, sorumluluk ve kişisel alt yapı ile doğru tepki haline getirilebilen bir duygudur. Dolayısıyla, öfke bilinçli kontrol edilmeli ve yarattığı olumsuz etkiler doğru yöneltilebilmelidir. Öfke kontrolü konusunda her şey duygularımız, düşüncelerimiz, bilişimiz, davranışımız ile şekillenir. Aksi takdirde öfke kolaylıkla bir alışkanlık davranışı haline dönüşebilir.
Nerelerde öfke yaşıyoruz?
Aslında insanın olduğu ve iletişimin yanlış yaşandığı her yerde/her ortamda öfke duygusunun yaşanması söz konusu olabilir.
- Eşlerle yaşanan sorunlarda
- Aile içi suskunluklarda
- Dargınlıklarda
- İnatçılık, saygısızlık yaşanan durumlarda
- Kıskançlıklarda
- Özgürlüğünüzün kısıtlandığını hissettiğiniz anlarda
- İş yeri iletişim hatalarında
- Baskı altında
- Aşırı baskıcı yönetim/yöneticilik durumunda
- Plansızlığa bağlı gelişen problemlerde
- Trafikte
- Sorumsuzluklarla karşılaşıldığında
- Haksızlıkla karşılaşıldığında
- Ciddiye alınılmayan hallerde
- Ağır konuşma, küfür, hakaret hallerinde
- Adaletsizlik, liyakatsizlik ile karşılaşıldığında
- Haklı olduğumuz halde beklentilerimizin karşılanmadığı hallerde
- Hukuki adaletsizliklerde
- Sistemsizlik, yönetmelik dışı durumlarda
Unutulmaması gereken konu, herkes öfkeye neden olabilir, öfkeyi yaşayabilir ve yaşatabilir. Dolayısıyla öfkeyi yaşamadan önce, öfkeyi yaşatmamayı da öğrenmeliyiz. ÖFKE YAŞATAN olarak, karşımızdaki insanın muhakeme yeteneğini, algısını ve motivasyonunu ciddi anlamda bozacak olduğumuzu, karşımızdaki insanın sorun çözme yeteneğinin ve yaratıcılık özelliğinin bozulabileceğini hatırlamalıyız. Öfkeyi yaşatmak da yaşamak kadar kötü duygular arasında yer alır. Sorun oluşturan durumlarda SUÇLU ARAMADAN olaylara çözümsel yaklaşabilmeyi bilmek gerekir.
ÇÖZÜM YARATABİLMEK İÇİN ise; empati yapabilmek, iyi niyetli düşünebilmek, ön yargılarımızdan uzaklaşabilmek, olayı analiz etmeye çalışmak ve duygularımızı iyi kullanabilmek çok önemlidir.
ÖFKE İLE İLGİLİ BİLİNMESİ GEREKENLER :
- öfke geçici bir duygudur
- süresi kısadır
- bu esnada yanlış kararlar vermek ve hata yapma şansı yüksektir
- öğrenildiğinde kontrol edilebilen bir duygudur
- çok güçlü bir enerji kaynağıdır
- kontrol edilebildiğinde yararlı/eğitici bir duygu haline getirilebilir
ÖFKE KONTROLÜNDE KİŞİSEL FAKTÖRLER:
- Özgüven sahibi olabilmek
- Duygularınızı tanımak
- Karar verirken acele etmemek
- Duygularınızın yanı sıra mantığınız ile durumu değerlendirebilmek
- Karşınızda da bir insan olduğunu hatırlamak
- Kişisel zaaflarınızı bilebilmek
- Hoşgörülü / iyi niyetli olabilmek
- Karşınızdakine zarar verebileceğinizi hatırlayabilmek
- Alternatifli düşünebilmek
- Durumu iyi değerlendirebilmek
- Doğru iletişim kurup kurmadığınızı kontrol etmek
- Yanlış anlamaları ortadan kaldırıp kaldırmadığımızı kontrol etmek
- Ne sizin ne de karşınızdakinin mükemmel olmadığını unutmamak
- Öz eleştiri yapabilmek
- Zafiyetlerinizi, hatalarınızı bilmek
- Doğrunun rölatif olduğunu unutmamak, farklı açıklamalar olabileceğini hatırlamak
- Ön yargılardan arınmaya çalışmak
ÖFKE KONTROLÜ
Burada temel amaç, şiddet duygusuna, saldırganlığa, şiddete dönüşmeden öfkeyi bir pozitif enerji kaynağına dönüştürebilmektir, pozitif düşünebilmeyi, yaratıcılığı, güçlü kişiliği ve duygusal zekâyı gerektirir.
Kişinin her şeyden önce özeleştiri yapabilmeyi bilmesi gerekir. Suçlu olabilir miyim, nerede hata yapmış olabilirim ve ne yapabilirim diye düşünmek gerekir. Yani her şey genellemelerden kaçınmak farkındalığı yaratabilmek çok önemlidir.
Hatırlanması gereken en önemli konulardan birisi de günlük yaşantımız içinde zamanımızın çok ciddi bir kısmını öfkemize sebep olabilecek duyguları ve hatta öfkemizi kontrol edebilmek için harcamaktayız.
Öfkemizi kontrol edebilmek için :
- Acele karar vermeyin, eğer duygunuzu kontrol edemiyorsanız, ortamdan uzaklaşınız ve öfkenize sebep olan konuyu, daha sonra tekrar değerlendirin, olayın çok sıcak ve yoğun olduğu anda, duygularımızı, düşüncelerimizi kontrol edemeyebiliriz veya algı hataları yapabiliriz, ön yargılarımız devreye girip analitik düşünmekten uzaklaşabiliriz.
- Sakin olmamız gerektiğini hatırlamaya çalışmalıyız.
- Bilincimizi kaybetmememiz gerektiğini hatırlamalıyız.
- Biliyorsak nefes alma egzersizlerini yapmayı düşünmeliyiz, bazen bu yoga, kas gevşeme egzersizleri, farkındalık egzersizleri şeklinde de düşünülebilir.
- Öfkemizi kontrol edebilmek için aslında çok kısa bir süreye / dakikalarla sınırlı ihtiyacımız olduğunu unutmamalıyız.
- Öfkemizi en yüksek yaşadığımız anda, sözel veya fiziksel tepki vermemeye özen göstermeliyiz.
- Karşımızdaki insana o anki duygularımızı kırıcı ve yıkıcı olmadan aktararak, konuşmanın bitirilmesi gerektiği veya konunun değiştirilmesi gerektiğini veya bir çalışma ortamı ise ara verilmesi gerektiğini hatırlatmalı ve empati yapabilecek bir karşı taraf varsa yardımını isteyebiliriz.
- Öfkemizi tanıyorsak, daha önceden belirlediğimiz alternatif davranışları, dikkatimizi başka yöne çevirmek, hoşlandığımız bir şey ile uğraşmak gibi dikkat dağıtıcı yöntemleri veya geliştirdiğimiz stratejileri deneyebiliriz.
Duygusal zekânız ve hoş görü/iyi niyet duygularınız size öfkenizi kontrol edebilmenizde yardımcı olabilecek en önemli iki özelliğinizdir. Eğer bu özelliklerinizi devreye sokamıyorsanız yukarıda bahsedilen öfke kontrol yöntemlerinde zorlanacağınızın farkında olmalısınız. Bunun için sorunlarınız ve problemlerinizi çözecek stratejiler konusunda iş ve aile ortamında yardım almayı denemelisiniz, bunların da yetersiz kaldığı durumlarda, psikologlar, yaşam koçları ve/veya psikiyatristlerden yardım alabilirsiniz.
Bilişsel davranışçı terapi teknikleri, şema terapileri sorununuzu çözmeye yardımcı olacaktır, nadir durumlarda ilaçlardan yararlanılabilir, unutmayınız ki stres ve öfke bozukluklarında, beyinde ve sinir sisteminde bazı biyokimyasal açıklama mekanizmaları devreye girmektedir. İlaç kullanımı bilinçli yapıldığı takdirde ve psikoterapik yaklaşımlarla desteklendiğinde sorunlarınızı çözmeye yardımcı olacaktır.
