COVID-19 Pandemisine Bağlı Olarak Ruh Sağlığı Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
COVID-19 Pandemisine Bağlı Olarak Ruh Sağlığı Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Ruh sağlığı açısından bu dönemde ve sonrasında yapılabilecek çok şeyler var. Daha önce yaşanan pandemilerde (dünya çapında yaşanan salgınlarda) edinilen tecrübeler, sadece kaygı bozukluğu ve panik atakları olan kişilerin değil, daha önce hiç bu tür şikayetleri olmayan bireylerde de depresif belirtilerin, değişik derecede kaygı bozukluklarının, travma sonrası stres bozukluklarının gelişebileceğini biliyoruz.
Bu anlamda ruh sağlığı ile ilgilenen tüm çalışanların, olaydan kendilerini ayrı tutmaları söz konusu olamaz. Tabii sağlık sektöründe çalışan ve pandemi sırasında aktif rol alan tüm çalışanlarda da benzer rahatsızlıkların ve/veya endişelerin görülmesi söz konusu olmaktadır.
Bu nedenle psikiyatristlerin ve klinik psikologların da bu tür salgın durumlarında en ön saflarda yer alması gerekmektedir. En baştan alınacak tedbirler, ruh sağlığını koruyucu önlemler, çok büyük değer kazanmakta ve daha sonradan görülebilecek, tedavisi daha uzun, zahmetli ve dirençli olabilecek hastalıkların önlenmesi açısından büyük değer kazanmaktadır.
Hükümetlerin oynadığı rol, sağlık personelinin oynadığı roller her yerde anlatılırken, hastalığın bulaşmasının önlenmesinde, bireylerin kendilerinin hastalanmasını engellemek için yapabilecekleri bütün önlemler farklı birimler tarafından medyada anlatılmaktadır.
Aynı şekilde hem karantina altında olan, hem evlerinden çıkmaması istenen kişilerin koruyucu ruh sağlığı açısından da alması gereken bazı önlemler vardır. Bu yazı serisinin izleyen bölümlerinde konu bilimsel anlamda tartışılacak olsa da, ihtiyacımız olan en temel şey, ŞU ANDA halkımızın neler yapacağını anlatabilmek olmalıdır.
Bunları basitçe şu başlıklar altında toplayabiliriz;
1. İlk önce evde pijamayla dolaşmayıp, rahat edebileceğiniz ev kıyafetleri giyiniz.
2. Kendinize bir yapılacaklar listesi belirleyiniz.
3. Normalde evinizde yaptığınız günlük uygulamalar dışında yaratıcı olarak neler yapabileceğinizi düşününüz.
4. Yapabiliyorsanız, farklı aktiviteleri için evin farklı odalarını kullanınız. Kendinize evde yapabileceğiniz görevler (tamirat, dolap düzenleme, evinizde odalarda eşyaların yerini değiştirme gibi) işler yaratınız.
5. Sağlıklı yemek yemeğe özen gösteriniz. Amacınız sadece yemek pişirmek olmasın, internetten, yemek kitaplarından farklı tarifler bularak, veya daha önce denediğiniz tariflerde küçük değişiklikler yaparak farklılıklar yaratmaya çalışınız, zamanı yavaş ve keyifli kullanınız. Bu işleri yaparken, müzik dinlemek, evinizdeki diğer bireylerinde sizlere katılmasını sağlayarak, şakalaşarak eğlenceli zaman geçiriniz. Tek amacınız bir an önce yemek hazırlamak olmamalı.
6. Sofralarınızı farklı şekillerde hazırlayınız, hiç kullanmadığınız malzemelerinizi, örtülerinizi, tabak, bardaklarınızı kullanmayı deneyebilirsiniz
7. Vücut sağlığınızla ilgileniniz. Belki kendi başınıza belki de yapabilecek çocuklarınız ve evde yaşayanlarınızla meditasyon (yoga, nefes egzersizleri, kas gevşeme egzersizleri, farkındalık egzersizleri denemeleri yapabilirsiniz (bunlarla ilgili kitap, televizyon veya internet aracılığı ile kaynak bulabilirsiniz). Hoşlanıyorsanız değişik danslar deneyebilirsiniz.
8. İbadet etmeyi denemek, dini ve/veya felsefik kitaplar, kişisel gelişim kitapları okuyabilirsiniz.
9. Kültür fizik hareketleri yapmayı deneyebilirsiniz
10. Yeterince uyku uyumanız, sağlıklı yemek yemek ve moralinizi yüksek tutmak kadar bağışıklık sisteminizi güçlendirecek bir eylemdir. Gün içinde çok fazla yatmamaya özen gösteriniz, gece yatağınızda beyaz ışıklı televizyon, bilgisayar, ipad, cep telefonu gibi uyku kalitenizi bozacak şeyler kullanmayınız. Yatmadan önce biraz kitap okuyabilirsiniz.
11. Yardım etmeniz gereken aile büyükleriniz, yaşamını kolaylaştırabileceğiniz insanlar var ise, kendinizi ve onları riske atmayacak şekilde onlara yardım etme (komşularınız da dahil) yollar arayınız.
12. Teknolojiyi kullanarak, aile bireylerinizle, meslekdaşlarınızla kontak içinde kalınız. Telefonlaşınız, sosyal medya ile haberleşiniz, mümkünse görüntülü kontaklar kurmayı deneyiniz.
13. Aile hekiminiz veya hastalıklarınızı takip eden doktorlarla kontak oluşturarak, kendinizin bilgilendirilmesini sağlayınız ve eksik ilaçlarınızı tamamlayınız.
14. Can sıkıntısı ile nasıl mücadele edeceğiniz konusunda düşününüz. Eğlenceli televizyon dizileri, programları, filmleri seyretmeye çalışınız, kitap okuyunuz. Evde sizinle beraber olan insanlarla veya internet üzerinden oyunlar oynayarak zihinsel aktiviteler yapınız.
15. Tükenmişlik sendromu yaşamamak için, aşırı zorlanmalardan, iş yükünden kaçınınız (evden çalışmanız gereken durumlarda)
16. Kendinizi olumlu düşüncelere yönlendiriniz, olumlu paylaşımlarda bulununuz.
17. Problemi çözmeye çalışan insanlarla iş birliği içinde olunuz ve kendinizi de onları da olumlu düşüncelere cesaretlendiriniz
18. Her olumsuzluğu geleceğe yansıtmamaya çalışınız, tüm alınan tedbirlerin geçici olduğunu, bunların hepsinin geçeceğini ve yalnız olmadığınızı, herkesin aynı durumda olduğunu unutmayınız.
19. İnsanlarla sanal ortamlarda (sosyal medya) kontak içinde olunuz.
20. Doğru bilgileri verdiğine inandığınız haberleri izleyiniz ve bu izlemeleri belli sınırda tutunuz, her an haber başında anlık gelişmeleri izlemek yerine kendinize uygun gördüğünüz aralarla haberleri izlemeye çalışınız.
21. Size mutluluk verecek ve anlamlı olabilecek aktiviteleri bulmaya, yapmaya özen gösteriniz.
22. Kendinizi riske atmadan, başkaları için yapabileceğiniz küçük şeylerin depresif duygularınıza çok iyi gelebileceğini hatırlayınız
