GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME
GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME
Sağlıklı yetişkin kadınlar için gebelik süresince normal ağırlık kazanımı 10-14 kg arasındadır. Ancak gebeliğe fazla kilo ile başladıysanız 7- 8 kg ya da ikiz bebek bekliyorsanız ortalama 17- 22 kg ağırlık kazanımı normaldir. Gebelik süresince yeterli ve dengeli beslenerek, planlı hareket ederek, fiziksel aktivitenizi uygun düzeyde tutarak; hem kendi fizyolojik gereksinmelerinizi karşılar, hem bebeğinizin sağlıklı büyüme ve gelişmesine katkıda bulunur, hem de emzirmeye hazırlık için salgılanacak sütün enerji ve besin öğelerini karşılayabilirsiniz.
Hamileliğinizin ilk üç ayında enerji ihtiyacınız pek değişmese de, ikinci üç ayında artık normal gereksinmenize 300 kalorilik bir artış yapmak gerekir. Günlük enerji ihtiyacınız ise yaklaşık 2300-2500 kaloridir. Özellikle gebeliğin 20. haftasından sonra vücudun gereksinimleri artar. Bebeğin hızlı büyümeye başladığı ve iştahın arttığı bir dönemdir. Üçüncü üç ay ise, bebeğin en hızlı büyüdüğü dönemdir. Ayak ve ellerinizde şişme, sık idrara gitme problemleri ve kabızlık şikayetiniz artabilir.
Bebeğinizin gelişimi açısından proteinler daha da önem kazanır. Hamilelikte protein alımınız 20 g kadar attırmanız önemlidir. Günde 3-4 porsiyon süt, yoğurt, peynir ve de 120-150 gram kırmızı et, tavuk veya balık tüketiyorsanız, bu ihtiyacınızı karşılıyorsunuz demektir.
Gebelik döneminde özellikle bazı vitamin ve minerallere olan gereksinim artmaktadır. Bunlar içerisinde en önemlileri demir, kalsiyum, iyot ve folik asittir.
Gebelikte beslenme programı içinde demirden zengin besinlerin (kırmızı et, kümes hayvanları, kuru baklagiller, kuru meyveler, pekmez, tam tahıl ve zenginleştirilmiş tahıl ürünleri gibi besinler) yer alması önemlidir. Ayrıca demir emilimini engellediği için yemeklerle birlikte çay- kahve içilmemelidir. Yemeklerde mutlaka taze meyve ve suları, salataların bulunması demirin vücutta kullanımını artıracaktır.
Gebelik süresince kemik yapısını oluşturan kalsiyumun yeterli miktarda alımı, bebeğin iskelet yapısının gelişimine, annenin de kemik kitlesinin korunmasına yardımcıdır. Süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller iyi bir kalsiyum kaynağıdır.
İyot, tiroit hormon yapımında görev alır ve tiroit dokusu da metabolizmayı düzenler. Aynı zamanda iyot anne karnındaki bebeğin, sinir sistemi, beyin gelişimi için çok önemlidir. Yemeklerde iyotlu tuz kullanılmalıdır.
Folik asidin yetersiz alımı ile düşük doğum ağırlıklı bebekler, bebekte nöral tüp defektleri ve annede megaloblastik anemi oluşabilir. Folik asit kaynakları; koyu yeşil yapraklı sebzeler, karnabahar, et, süt, yoğurt ve türevleri, yumurta ve tahıllar olarak sıralanabilir.
Gebe Kadınlar İçin Gerekli Günlük Besin Tüketim Miktarları |
|
Besin Grupları |
Miktar |
Süt, yoğurt |
3 su bardağı (600ml) |
Peynir |
2 kibrit kutusu kadar (60 g) |
Et, tavuk, balık, kurubaklagiller |
3-4 porsiyon *1 porsiyon et 30 g; 1 yumurta büyüklüğü **Kırmızı et 2-3 gün/hafta **Beyaz et 2 gün/hafta **Balık 2 gün/hafta **Kurubaklagiller 1-2 gün/hf |
Yumurta |
1 adet (tam pişmiş) |
Taze sebze ve meyveler |
5-7 porsiyon, çiğ sebze serbest *1 porsiyon sebze 4 çorba kaşığı *1 porsiyon meyve 1 küçük boy veya el ayası dolusu |
Tahıllar Ekmek |
4-6 orta dilim tam tahıllı |
Pirinç, bulgur, makarna vb |
Ekmek yerine 2-3 porsiyon *1 porsiyon; 2 çorba kaşığı |
GEBE BESLENMESİNDE DİKKAT DİLMESİ GEREKENLER
• Yemekler azar azar ve sık sık tüketilmelidir.
• Besin çeşitliliğine önem verilmelidir. Bu şekilde birçok vitamin ve mineralin vücuda alınması mümkün olacaktır.
• Satın alınırken taze ve mevsime uygun besinler tercih edilmelidir. Konserve, beklemiş besinler ve hazır besinler yerine taze ve doğal besinlerin tüketilmesine özen gösterilmelidir.
• Salata, sebze ve meyvelerin iyi yıkanmış olmasına dikkat edilmelidir. Ev dışında çiğ sebze tüketilmemesine özen gösterilmelidir.
• Sebzelerin ve kuru baklagillerin haşlama sularının dökülmesi vitamin ve mineral kayıplarına neden olacağı için haşlama suları dökülmemelidir.
• Sıvı alımı ihmal edilmemeli, günde en az 8-10 bardak su içilmelidir. Özellikle kabızlık şikayeti varsa bol su içerek, kabuğu ile yenen meyveleri tüketerek, her öğünde sebze ile salataya yer vererek ve yürüyüş yaparak bu sorunun önüne geçilebilir.
• Çay az, açık ve limonlu tüketmeye özen gösterilmelidir. Yemekten 1-2 saat sonra açık olarak içilmelidir.
• Bitki çaylarının gebelik süreci üzerindeki etkileri üzerine yeteri kadar çalışma olmadığından genel olarak tüketilmemelidir.
• Günlük maksimum 2 fincan kahve tüketilebilir.
GEBELİKTE TÜKETİLMEMESİ GEREKEN GIDALAR
- Pastörize edilmemiş süt ürünleri
- Çiğ veya az pişmiş etler ile bakteriye çok açık olan sakatatlar
- Sucuk, salam, sosis
- Pişmemiş veya füme balık, midye, istiridye, karides
- Çiğ veya az pişmiş yumurta
- Gazlı içecekler ve fazla çay, kahve
- Hazır meyve suları
- Bitki çayları
- Sigara, alkol
- Mezgit, levrek, lüfer, barbunya, kefal ve kalkan gibi derin su balıkları ile büyük balıkları
- Derin su balıkları, büyük balıklar tüketilmemelidir. Yüzey balıkları olan; hamsi, istavrit, palamut ve uskumru rahatlıkla tüketilebilir. Somon balığı, ton balığı, sardalya, beyaz balık, alabalık ve uskumru da gebelik döneminde tüketilebilecek balıklardır.