Lösante Blog

2019 yılı Aralık ayında Çin’den başlayarak tüm dünyaya yayılan COVID-19 pandemisi  yeni varyantların ortaya çıkması ile hızı azalıp çoğalarak devam etmektedir. 29 eylül 2024’te DSÖ verilerine göre, COVID-19’dan ölen sayısı 7,065,867 olarak bildirilmiştir. Gerçek sayının bu sayının çok üstünde olduğu düşünülmektedir.Yoğun Bakım ihtiyacı ve ölüm oranının azaltılması pandeminin en önemli hedefi olmuştur.Bu amaçla geliştirilen yeni aşılarla küresel aşılamalar gerçekleştirilmiş,hastaneye yatış ve ölüm oranları önemli oranda azalmıştır.Pandemi sürecinde hastalığın çok farklı yüzleri deneyimlenmiştir. Uzun COVID bu hastalık tablolarından biri olarak dikkat çekmektedir.  Pandeminin bu döneminde en çok tartışılan konulardan biri de çoğunlukla aşı yan etkisi olarak düşünülen belirtilerdir.

Uzun COVID (Long COVID)nedir?

Uzun COVID hastalık geçirdikten sonra en az üç ay devam eden kronik bir süreçtir.

• Aylar veya yıllar sürebilir.
• Uzun COVID enfekte olan herkeste görülebilir.
• Ağır COVID-19 hastalığı geçirenlerde daha sık görülür.COVID-19'a karşı aşılanmayan ve enfekte olan kişilerin, aşı olan kişilere oranla uzun COVID'e yakalanma riski daha yüksektir.
• Birden fazla COVID geçirenlerde yeni enfeksiyonlarda Uzun COVID geliştirme riski yüksektir.
• Çocuk ve ergenlerde daha az görülür
• Uzun COVID’te , iyileşebilen, kötüleşebilen veya devam edebilen çok çeşitli semptomlar bildirilmiştir.Yorgunluk,efor sonrası halsizlik ,ateş ,nefes darlığı, öksürük ,göğüs ağrısı, çarpıntı konsantre olma zorluğu ( beyin bulanıklığı), baş ağrısı, uyku sorunları baş dönmesi iğnelenme hissi, koku veya tatta değişiklik, depresyon veya anksiyete. ishal ,karın ağrısı,eklem veya kas ağrısı ,döküntü ve adet döngülerindeki değişiklikler görülebilmektedir.

Aşı sonrası deneyimler

Solunum yolu ile bulaşan bir pandemiyi sonlandırmanın tek çaresi aşılama olduğundan küresel aşı uygulamaları yapılmıştır. Dünyada en fazla kullanılan COVID-19 aşıları inaktif, mRNA ve adenovirus vektör aşılarıdır.Ülkemizde inaktif Sinovac firmasının inaktif Coronavac aşısı ve Bionthec firmasının mRNA aşıları ve son olarak ülkemizde üretilen inaktif Turcovac aşıları kullanılmıştır.

COVID-19 aşıları pandemide etkili oldu mu?

Avrupa ülkeleri ve ABD gibi yüksek gelirli ülkelerde 6 ay -17 yaş tüm çocuklara COVID-19 aşılaması halen önerilmektedir.İzolasyon önlemlerinin kaldırılmış olması ve hafif seyirli hastalığa karşı korumanın aşılamalardan kısa süre sonra azalması nedeniyle SARS-CoV-2’nin toplumdan eradike edilmesi beklenmemektedir. Günümüzde aşılamanın esas amacı COVID-19’a bağlı hastane yatışlarını ve ölümleri azaltmaktır.

Çin, Fransa, Almanya, İngiltere ve Meksika gibi birçok ülke güncellenmiş COVID-19 aşısı ek dozlarını sadece ağır COVID-19 için en yüksek riskte olan gruplara önermektedir

COVID-19 aşılarının akut COVID-19 sonrası semptomları (long COVID)%40 oranında azalttığı da gösterilmiştir

ABD gibi bazı ülkelerin sağlık otoriteleri ek dozları hem riskli gruplara bulaşma riskini hem COVID-19 sıklığını hem de akut COVID sonrası durumları azaltmak üzere 6 aydan itibaren herkese önermektedir

Yeni XBB.1.5.(Omicron) aşısıyla primer bağışıklamanın, bağışıklığı baskılanmışlar ve ≥6 ay-4 yaş arası çocuklar dışında tek doz olarak yapılması önerilmektedir 

Ülkemizde omikron varyantına karşı hazırlanmış aşı olmadığından bağışıklığı baskılanmış kişilere, ileri yaşta (>75) olup altta yatan ciddi hastalığı olanlara son aşılarından veya COVID-19 hastalığından 6-12 ay sonra orijinal suşu içeren aşıyla hatırlatma yapılabilir.Bu risk grupları dışında kalan ve primer aşılama şemasını mRNA aşıları ile tamamlamış olan kişilere orijinal suş içeren aşılar ile hatırlatma dozu yapılması önerilmemektedir.  

COVID mRNA aşıları: Bütün şikayet ve hastalıkların nedeni mi?

Aşılamadan sonra ortaya çıkan bütün belirtiler ve hastalıklar aşı ile ilişkilendiriliyor.mRNA teknolojisi ile üretilen aşıların yeni bir teknoloji kullanıldığından yan etkileri en çok tartışılan konudur.

Yanlış Bilinen doğrular

mRNA teknolojisi yeni bir uygulama olduğundan yan etkileri bilinmemektedir

mRNA teknolojisi ile aşı üretimi COVID-19 dan önce başlamıştı. Bu teknoloji influenza Zika ,kuduz virüsü ve kanser aşılarında çalışılmıştır.

COVID-19 için hazırlanan aşılarda  virüsün sadece spike proteinini kodlayan mRNA mevcuttur.

 mRNA herhangi bir hücrenin nukleus DNA’sına entegre olmaz, vücuttaki herhangi bir genetik materyali etkilemez ve günlük hücresel süreçlerle vücuttan atılır.

COVID-19 aşıları varyant virüs gelişimini tetikler mi ?

Tam tersi olarak toplumda yüksek oranda aşılama dolaşımdaki virüsleri baskılayarak varyant gelişimini önler..

COVID-19 aşıları insan DNA ‘sını değiştirebilir mi?

Hayır.COVID-19  aşıları çocuklara, gebelere ve gebelik planlayanlara önerilmektedir.
Kadın ve erkeklerde fertilite problemine neden olmadığı için çocuk planı olanlar da aşı olabilir.

COVID-19 aşıları kalp sorunlarına, kan pıhtılaşma veya inmeye neden olur mu?

Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkelerinin çoğunda mRNA (Pfizer/BioNTech ve Moderna), ve adenovirus vektör aşıları (Astra Zenaca ve Johnson &Johnson )kullanılmıştır.

• Aşıdan sonra nadir görülen bir yan etki ciddi alerjik reaksiyon olarak tanımlanan anafilaksidir. Aşıdan sonra 15-30 dakika içinde görülmekte ve acil tedavi gerekmektedir.
• mRNA aşılarının  adolesan ve genç erişkinlerde ikinci dozdan sonra daha sık görülen miyokardit ve perikardit nadir bir yan etkisidir. Miyokardit kalp kası ,perikardit ise kalbin dış zarının iltihabıdır.Genellikle iyi seyirli ve kısa sürede iyileşen bir hastalık tablosu bildirilmektedir.
• Adenovirus vektör aşıları ( Astra Zenaca, Johnson &Johnson ) ile görülen nadir bir yan etki olan  tromboz ve tombositopeni sendromu (TTS) 50 yaşından genç kadınlarda daha sık görülmektedir.
• 18-49 yaş arası aşılanan kadınlarda görülme sıklığı yaklaşık milyonda 7 olarak bildirilmektedir.50 yaş üst kadınlarda ve tüm yaşlardaki erkeklerde çok nadir görülmektedir.
• Adenovirus vektör aşıları ile bildirilen nadir bir  yan etki Guillain-Barré sendromudur. (CDC  milyon dozda yaklaşık 7.8 vaka). Bu tablonun COVID-19 dahil viral enfeksiyonlardan sonra çok daha yüksek oranda görülebileceği bildirilmektedir.Ülkemizde adenovirus vektör aşıları kullanılmamıştır.
• COVID-19 aşılarının daha yüksek inme riskiyle bağlantısı yoktur.
• COVID-19 enfeksiyonunda kalp sorunları riski, COVID-19 aşısına göre çok daha  yüksektir. Aşı olarak daha hastalığın oluşturduğu ciddi kalp komplikasyonlarından korunabiliriz.

   Aşıların yararı ve taşıdığı risk : Değer mi?

• Aşı karşıtlarının en önemli savı aşının taşıdığı riskin yararından fazla olduğu yönündedir.
• Aşılamanın büyük kitlelere uygulandığı pandemi sürecinde aşılama ile zamansal ilişkisi olan tüm hastalıkların aşı ile ilişkilendirilme riski yüksektir.
• Aşılar yararlıdır.Tüm aşılarla saptanan hastaneye yatma,yoğun bakım ihtiyacı ve ölüm oranlarında önemli azalma sağlamıştır
• Şimdiye kadar aşılarla ilişkili önemli bir yan etki görülmemesi aşının yararını göstermektedir.
•  COVID-19 ‘un ciddi hastalık, uzun süreli komplikasyonlar ve ölüm riski yanında aşının yararı daha da güçlenmektedir.

Bilgi ve Randevu için;

0 312 666 7 666