KİŞİYE ÖZEL KANSER TEDAVİSİ VE HEDEFE YÖNELİK TEDAVİLER
Kişiye Özel Kanser Tedavisi ve Kanserde Hedefe Yönelik (Akıllı) Tedaviler
Kanser önemi giderek artan bir sağlık ve yaşam sorunu durumundadır. Ölüm nedeni olarak, kalp ve damar hastalıklarının hemen ardından gelmektedir. Tüm kanser çeşitleri anormal hücrelerin kontrol dışı büyümesi, çoğalması ile oluşmaktadır. Vücudun herhangi bir yerindeki hücreler bazı etkilerle değişime uğrayıp kontrol dışı büyümeye başladığında kanser başlar. Normalde hücreler belli bir kontrol altında, ihtiyaca göre bölünerek çoğalırlar. Hücreler bir taraftan programlı ölüm denen olay ile yok olurken, diğer taraftan da büyüme faktörlerinin etkisiyle çoğalır. Büyüme faktörleri normalde DNA'daki çeşitli genlerin etkisiyle oluşan proteinlerdir. Bu genler mutasyona (değişime) uğrayarak hücrelerin aşırı büyümesine sebep olurlarsa, o zaman kanser oluşur ve bu genlere de onkogen denir.
Kanser çok önemli bir hastalıklar grubudur. Tanı ve tedavi aşamasında birçok uzmanlık dallarının ortak hareket etmesi gerekmektedir. 2000’li yıllara kadar kanser tedavisinde kullanılan 3 temel yöntem; cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi idi. Moleküler biyoloji ve genetiğin verdiği yeni bilgiler doğrultusunda kanser tedavisinde yeni ilaçlar keşfedilmeye devam etmektedir. 2000’li yıllardan sonra kanser tedavisinde kemoterapiye yardımcı veya alternatif olarak akıllı (hedefe yönelik) ilaçlar ve 2010 sonrası bunlara ilaveten immünoterapi ilaçları da yer almaya başladı.
1990 yılında başlayan insan genomunun tüm genlerini fiziksel ve işlevsel açıdan tanımlamak ve gen haritasını çıkarmak amacını güden ‘’İnsan genom projesi’’ 2003 yılında tamamlandıktan sonra genetik dizileme teknolojilerinde yeni yaklaşımlara ihtiyaç varlığı ve yeni fikirler doğurmuştur. 2005 yıllarından itibaren Genetik camiasında yeni nesil dizileme (Next Generation Squencing - NGS) yönteminin kullanılmaya başlaması sonrasında tümörlerde gen değişikliklerinin daha kapsamlı belirlenmesi sağlandı. Bu sayede tümördeki genetik değişikliklerin keşfi ile hem sınıflandırması hakkında bilgi elde edildi hem de yeni tedavi hedefleri tespit edildi. Hedefe yönelik kanser tedavileri, tümör büyümesi ve ilerlemesi için gerekli olan özel moleküllere müdahale etmek için tasarlanmış ilaçlardır.
Geleneksel kemoterapiler, genellikle hücre bölünmesini engelleyerek vücuttaki hızla bölünen hücreleri öldürür. Kişiye özel yaklaşımda ise kanser hücresinin genetik özellikleri tespit edilip ona yönelik ilaçlar verilmeye çalışılıyor. Hedefe yönelik tedaviler bugün meme, bağırsak, renal hücreli (böbrek) kanserler, akciğer, deri, mesane, over kanseri başta olmak üzere birçok kanser türünde uygulanabilmektedir.