YENİDOĞAN İLK BAKIM

Anneler doğum sonrasında emzirmenin uygun başlaması, sürdürülmesi ve anne sütünün desteklenmesi konusunda eğitilmelidir. Kanguru Yöntemi ile doğumdan sonraki ilk yarım saat içinde bebeklerin anneleri ile ten teması kurması sağlanmalıdır. Bebeğin her isteyişte emzirilmesi için teşvik edilmelidir.

Bebeklerde göbek bakımında amaç kordonun kuruması ve enfeksiyona zemin hazırlamayacak şekilde nemsiz tutulmasıdır. Sağlıklı bebeklerde göbek düşene kadar kordonun herhangi bir şeyle silmeden kuru tutulması önerilir. Batikonla silinmesi enfeksiyon riskini arttırabilir. Kordonun bebek bezi ile örtülü olmaması ve açıkta kalması sağlanmalıdır. Göbek bağı normalde yedi-on dört günde düşer. Bu sürede bebek göbek ıslatılmadan silinilebilir. Göbekte kızarıklık, akıntı, kanama, pis koku gözlemlediğinizde hemen doktora başvurulması gerekmektedir.

Doğum sonrasında bebekler için örtü ve battaniyelerin yumuşak, pamuklu, tüy çıkarmayan özellikte hazırlanması önerilir. Önceden naftalinlenmiş kıyafetlerin bebeklerde aspirasyon yolu ile akciğerlerde pnömoniye neden olduğu bilinmektedir. O nedenle önerilmemektedir.  Bebeklere pamuklu kıyafetler giydirilmeli, vücut ısısını korumaları için uygun ortam sıcaklığı sağlanmalıdır (22-25ºC) . Tüm kıyafatler giydirilmeden önce sabunla yıkanmalıdır. Kolları ve bacakları rahat ettirilmelidir. Kundak yapılması kalça çıkıklğına sebep olabilir, bu nedenle önerilmemektedir.  Kıyafetlerin üzerine nakış, etiket ve çengelli iğne takılmamalıdır.

Bebeklerin cilt bakımında önerilen; bebeğin cildinin temiz ve nemli tutulmasıdır. Göbek kordonunun ıslanması düşmesini geciktirir.  İlk banyo göbek kordonu kuruyup düştükten bir gün sonra yapılmalıdır. Göbek düşene kadar, cilt temizliğini sağlamak için bebek her gün ılık su ve pamuklu, yumuşak bir bez veya havlu ile göbek korunarak silinebilir.  Banyo suyunun vücut ısısında (37ºC) olması gerekir. Banyo için ılık su kullanılması yeterlidir. Kullanılması gerekiyorsa nötral pH'lı, boya ve parfüm içermeyen sabun veya şampuan az miktarda kullanılmalıdır.

Bebeklere sıcak havalarda gün aşırı veya her gün, soğuk havalarda en az haftada iki kez banyo yaptırılmalıdır. Cildin kurumaması için banyo sonrası, son suya parfümsüz banyo yağı eklenebilir. Banyo sonrası cilt kuru değilse ayrıca cilt bakımı gerekmez. Cilt kuru ise ince tabaka, nemlendirici krem (uygun olanı vazelin esaslı nemlendiriciler) önerilir. Yağlı pomad ve yağlar kalın tabaka ise terlemeyi önler ve isiliğe neden olabilir.

Bebekler gereğinden fazla giydirilmemelidir, ortam ısısı giyinik olduklarından 22-25ºC'yi geçmemelidir (prematüre bebekte 24-26ºC).

Ani bebek ölümlerinin en önemli nedeni bebeği yanlış pozisyonda yatırmaktır. Bebeği ile ebeveynlerin aynı yatakta uyumasıdır. Ani bebek ölümü en sık yüz üstü yatış pozisyonunda geliştiği için ilk aylarda bebeklerin sırt üstü yatırılması önerilmektedir. Bebeğin yatağının yumuşak olmaması, yatakta yumuşuk battaniye, oyuncak bulundurulmaması, yattığı yatağın aşırı sıcak olmaması, odada sigara içilmemesi, annelerin farklı yatakta yatması sağlanmalıdır.

Yenidoğan sağlıklı, zamanında doğmuş bebeklerin %60'ında erken doğan bebeklerin %80'inde sarılık görülür. Çoğu fizyolojiktir, tehlike sınırını aşmaz ve bir iki haftada kendiliğinden iyileşir. Sarılık önce yüzde başlar, sırası ile göğüse, karnına, kol ve bacaklarına doğru ilerler. Hafif sarılığın giderek koyulaşması patolojik lehinedir. Bebek daha çok uyur ve emmesi azalır. Bu dönemin doktor tarafından takibi önemlidir. Hangi yenidoğan bilirubin düzeyinin tehlikeli seviyeye ulaşacağı her zaman tahmin edilemeyeceğinden sarılık şüphesi olan her durumda doktor tarafından görülmesi çok önemlidir.

Bazı yenidoğan bebeklerde saçlı deride konak olabilir. Genellikle iyi bir bakım tedaviye gerek kalmadan kaybolur. Her gün banyodan önce bebek yağı veya saf sızma zeytinyağı ile masaj yapılarak konaklar yumuşatılabilir. Geçmeyen konak durumunda doktora başvurulması  gerekmektedir.

Bebeklerde pişik tedavisinde önemli olan cilt ıslaklığının azaltılması, idrar ve gaitanın cilt ile temasının önlenmesidir. O nedenle emicilik oranı yüksek bezlerin kullanılması, sık değiştirilmesi, ve genital bölgenin su ile silindikten sonra kurulanması önerilmektedir. İdrar ve gaita ile teması azaltmak için cilde çinko oksitli preperatlar sürülebilir. Her kurulama sonrası tekrarlanabilir. Bebeğin alt temizliğinde alkol içermeyen, parfümsüz, su ile ıslatılmış mendiller kullanılabilir. Pudra önerilmemektedir. Dirençli ve tekrarlayan pişik varlığında mantar enfeksiyonu veya bakteriyel enfeksiyon olabileceği için doktora başvurulması önerilmektedir.

Yenidoğanlarda ilk ay göz kapağında ve gözde şişlik, kızarıklık ve akıntı ile karakterize konjonktivit gelişme riski vardır. Aşırı çapaklanma, kızarıklık, şişlik ve akıntı varlığında mutlaka çocuk ya da göz doktoruna başvurulması önerilir. Hafif çapaklanmada eller su ve sabunla yıkandıktan sonra temiz tülbent veya steril gazlı bez ile kaynamış, ılıtılmış su veya serum fizyolojik ile göz kapakları dıştan içe temizlenmelidir. Her göze ayrı steril bez önerilir.

Yenidoğanlarda  ağız bakımı için dil ve ağız mukozası temizse ayrıca bakım gerekmez. Ağızda süt artığı kalan bebeklerde mantar plakları oluşabilir. Ağız bakımı gereken bebeklere kaynamış, ılıtılmış bir çay bardağı temiz suya bir çay kaşığı sofra karbonatı konup solüsyon hazırlanır. İşaret parmağına sarılmış gazlı bezle yumuşak hareketlerle temizlik yapılır. Düzelmeyen plakların mutlaka doktora gösterilmesi gerekmektedir.

Ulusal Yenidoğan Tarama Programı kapsamında test edilmek üzere bebeklerin topuğundan birkaç damla kan alınması gerekmektedir. Alınan kan örneği ile kalıtsal genetik ve metabolik hastalıkların taraması yapılmaktadır. Kan örnekleri Sağlık Bakanlığı Yenidoğan Tarama Laboratuvarlarına gönderilmekte ve buralarda analiz için  Fenilketonüri, Konjenital Hipotiroidi, Biyotinidaz Eksikliği, Kistik fibrozis ve Konjenital Adrenal Hiperplazi taraması için biyokimyasal, Spinal Musküler Atrofi (SMA) taraması için ise moleküler genetik yöntemler kullanılmaktadır.  Mümkün olduğunca çok bebeğe ulaşılması için ilk topuk kanı sağlık kurumlarından taburcu olmadan önce  ve   ilk hafta içerisinde olmak üzere iki farklı kan örneği alınmaktadır. Topuk kanları T. C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Labaratuvarları'na gönderilmektedir. Testlerde olumsuz sonuç saptandığında Aile Sağlığı Hekimi  tarafından bilgilendirme yapılır. Bu testler tarama amaçlıdır. Kesin tanı için ileri tetkik yapılması gerekmektedir.

Doğum anından itibaren, hayatın muhteşem akışı içerisinde yenidoğan bebeklerin istek ve ihtiyaçlarına  farkındalığı sağlamak, bu bilinçle sağlıklı nesillerin büyümesine ve gelişimine olanak verecektir.

Bu gönderiyi paylaş