Radyasyon Onkoloji ( Radyoterapi )

RADYASYON NEDİR?

Radyasyon, bir kaynaktan elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji salınımı veya aktarımıdır. Elektromanyetik dalgalar foton olarak adlandırılan enerji paketçikleridir. Elektromanyetik radyasyon temel olarak iki gruba ayrılır: iyonlaştırıcı radyasyon ve iyonlaştırıcı olmayan radyasyon. Canlı ve cansız tüm varlıklar atomlardan oluşurlar. Herhangi bir nedenden dolayı atomdan bir elektron kopartılması veya atoma bir elektron bağlanması sonucunda atomun yük dengesi bozulur, kararsız hale gelir. Bu olaya iyonizasyon denir. İyonlaştırıcı olmayan radyasyonlar iyonlaştırıcı radyasyonlara göre daha düşük enerjilidir ve iyon oluşturmak için yeterli enerjiye sahip değildir. Radyo dalgaları, mikrodalgalar, kızılötesi, görünür ışık ve ultraviyole iyonlaştırıcı olmayan elektromanyetik radyasyon türleridir. İyonlaştırıcı radyasyon tıpta tanı ve tedavi amacıyla kullanılmaktadır.

RADYOTERAPİ NEDİR?

Özel cihazlarca üretilen veya radyoaktif maddeler tarafından salınan radyasyonun hedef bölgede yoğunlaştırılması ile yapılan tedavi yöntemidir.

RADYOTERAPİ NASIL ETKİ EDER?

Radyoterapi ile hücreleri öldürme ya da bölünüp çoğalmalarını engelleyebilme amaçlanmaktadır. Kanser hücreleri normal hücrelere göre çok daha hızlı bölünüp çoğaldığından, radyoterapi kanser hücreleri üzerinde normal hücrelerden daha etkilidir. Hastalıklı hücrelerin yanında normal sağlıklı hücreler de etkilenmektedir. Ancak sağlam hücre ve dokuların, hastalıklı hücre ve dokulara nazaran radyasyondan daha az etkilenmeleri ve oluşan hasarı nispeten daha iyi tamir etmeleri, tedavi yararının oluşmasını sağlamaktadır.

Radyoterapide temel prensip, hastalıklı dokulara maksimum (azami) zararı verirken çevre sağlam dokularda minimum (asgari) zararın oluşmasını sağlamaktır.

RADYOTERAPİNİN HEDEFLERİ NELERDİR?

Vücudun hemen hemen her bölgesinde ortaya çıkabilen kanser tipinde ve kanser hastalarının yaklaşık %50’sinde radyoterapi uygulanmaktadır. Radyoterapi çeşitli amaçlar ile uygulanabilmektedir;

• Küratif (iyileşme amaçlı) Radyoterapi: Radyoterapinin tek başına veya birincil tedavi olarak kullanıldığı durumdur. Hastalığın türüne ve yayılım durumuna göre değişmekle birlikte genellikle daha yüksek dozlarda uygulanır. Bu nedenle ışınlanan bölgedeki erken ve geç yan etkiler daha fazla olur.
• Yardımcı Radyoterapi: Radyoterapinin cerrahi ve/veya kemoterapiden sonra kullanıldığı durumdur. Burada amaç cerrahiden sonra nüksü (hastalığın tekrarlaması) önlemeye yöneliktir. Kemoterapiden sonra ise remisyonu (iyileşme) sağlamlaştırma ve yine nüksü önlemeye yöneliktir.
• Kemoterapi (ilaç tedavisi) ile eşzamanlı Radyoterapi: Küratif veya yardımcı radyoterapi ile birlikte kemoterapi uygulanmasıdır. Burada amaç eşzamanlı kemoterapi ile radyoterapinin etkinliğini artırmak ve uzak yayılımı engellemektir.
• Preoperatif (ameliyat öncesi) radyoterapi: Tümörü küçülterek lokal kontrolü artırmak, ameliyatı kolaylaştırmak veya ameliyat edilebilir hale getirmek için yapılan tedavidir.
• Palyatif (rahatlatıcı) radyoterapi: İyileştirici radyoterapinin mümkün olmadığı durumlarda, hastalığa bağlı yakınmaları (ağrı, kanama, nefes darlığı vb) azaltmaya yönelik radyoterapi uygulamalarıdır.
• İyi huylu hastalıklarda uygulanan radyoterapi: Bazı iyi huylu tümörlerde, dejeneratif hastalıklarda hastalığı kontrol altına alabilmek veya ortadan kaldırmak amacıyla uygulanan radyoterapidir.

RADYOTERAPİ KİM TARAFINDAN UYGULANIR?

Radyasyon ile hastalıkların tedavisi konusunda uzmanlaşmış bir hekim olan "radyasyon onkolojisi uzmanı" hastanın ihtiyacı olan tedavi tipi ve planını belirler.

Tedavi süresince radyasyon onkolojisi uzmanları özel bir ekip ile çalışır. Bu ekipte;

• Radyasyon fizikçisi: Cihazların doğru çalıştığını ve uygun dozda radyasyon verdiğini denetler, tedavi planlamasını yapar.
• Radyoterapi teknikeri: Tedavi öncesi hastanın hazırlığını yapar ve tedavi cihazlarını kullanır.
• Radyoterapi hemşiresi: Tedavi süresince hemşirelik hizmetleri verir, hastayı bilgilendirir ve hasta için oluşabilecek yan etkileri en aza indirmeye yardımcı olur.

Radyasyon Onkolojisi bölümümüzde “TrueBeam” cihazı ile modern tedavi yöntemleri kullanılmaktadır.